Καμπανέλα, Τομάζο

(Tommaso Campanella, Στίλο, Ρέτζιο ντι Καλάμπρια 1568 – Παρίσι 1639). Λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Ιταλού φιλοσόφου Τζοβάνι Ντομένικο Καμπανέλα (Giovanni Domenico Campanella). Σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών κατατάχθηκε στο τάγμα των δομινικανών μοναχών, αλλά ήρθε σε σύγκρουση με το πνεύμα της σχολαστικής αυθεντίας. Μελέτησε τα έργα του Πλάτωνα και του Τελέζιο και γοητεύτηκε ιδιαίτερα από τη φυσιοκρατική φιλοσοφία του δεύτερου και τη διαμφισβήτηση του δογματισμού. Λόγω των πεποιθήσεών του καταδικάστηκε να εγκαταλείψει τη Νάπολη το 1592 και κατέφυγε στη Ρώμη, στη Φλωρεντία και τέλος στην Πάντοβα, όπου εγγράφηκε στο τοπικό πανεπιστήμιο. Ωστόσο, το 1593 συνελήφθη με την κατηγορία του αιρετικού και μεταφέρθηκε στη Ρώμη όπου βασανίστηκε. Έπειτα από πέντε χρόνια επέστρεψε στη γενέτειρά του και οργάνωσε συνωμοσία με σκοπό τη δημιουργία επαναστατικής κίνησης για την επικράτηση των πολιτικών ιδανικών του: της ενότητας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης. Συγκέντρωσε μεταξύ των οπαδών του μοναχούς που τους είχε αφαιρεθεί το μοναχικό σχήμα, ληστές που είχαν καταφύγει στα μοναστήρια και ευγενείς που είχαν συναλλαγές με τους Τούρκους. Συνελήφθη το 1599 και, προκειμένου να αποφύγει τη θανατική καταδίκη, προσποιήθηκε τον παράφρονα. Καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη και υπέστη αναρίθμητα βασανιστήρια. Στη φυλακή συνέθεσε πολλά έργα, στα οποία εξέφραζε την υπεράσπιση της ιδέας της πολιτικής ενοποίησης όλων των ανθρώπων υπό το σκήπτρο του ισπανικού οίκου που βασίλευε τότε στη νότια Ιταλία. Ήρθε σε επαφή με τους βασιλιάδες, με πρίγκιπες και με επιστήμονες. Ελευθερώθηκε το 1626 από την ισπανική κυβέρνηση, μετέβη στη Ρώμη και τελικά κατέφυγε στη Γαλλία, το 1634, όπου και πέθανε αφού έζησε πέντε χρόνια ως ευνοούμενος του Λουδοβίκου ΙΓ’. Η χρονολόγηση της ογκώδους πνευματικής παραγωγής του Κ. απασχόλησε για μεγάλο χρονικό διάστημα τους φιλολογικούς κύκλους. Στα φιλοσοφικά του έργα συγκαταλέγονται τα συγγράμματα Η φιλοσοφία αποδεδειγμένη με βάση τις αισθήσεις (1589), Διατριβή για τη φύση (1595), Προβλήματα (πριν από το 1613), Απολογία υπέρ του Γαλιλαίου (1616), Μεταφυσική (1623), Για τον προκαθορισμό (1628), Ορθολογική φιλοσοφία· στα πολιτικά η Μοναρχία της Ισπανίας (1598), η Πολιτεία του Ήλιου (1602), η Μοναρχία τουΜεσσία (1605), ενώ παράλληλα έχει συνθέσει και ένα απάνθισμα Ποιημάτων. Η φιλοσοφία του Κ. στηρίζεται σε μια ανιμιστική αντίληψη της φύσης, που καταλήγει στη μαγεία και στην αστρολογία. Σύμφωνα με τη θεωρία του, τα άστρα, οι πέτρες, τα ζώα, οι άνθρωποι, όλα είναι έμψυχα. Επίσης ο κόσμος, θεωρημένος στην ολότητά του, φέρει μια ιδιαίτερη ψυχή και θέληση που τείνει προς έναν μοναδικό σκοπό. Η φιλοσοφία της φύσης καταλήγει σε μια πολιτική φιλοσοφία που αποτελεί την κύρια πρωτοτυπία του Κ. Προαναγγέλλει την ολοκληρωτική πνευματική και ηθική χειραφέτηση του ανθρώπινου γένους και οραματίζεται μια πολιτεία του ήλιου, στην οποία όλοι οι άνθρωποι, με την καθοδήγηση των σοφών, θα σχηματίσουν μια μοναδική κοινωνία, όπου όλα τα αγαθά τους θα είναι κοινά. Ο Ιταλός μοναχός, φιλόσοφος και ποιητής Τομάζο Καμπανέλα.